این قسمت ، از قسمت های جذاب درسه که توضیح میده مغز انسان چطور کار میکند. در واقع مقدمه ای هست، برای این که باورهای قبلی شما راجع به یادگیری رو به چالش بکشه.
در این قسمت در مورد نحوه کارکرد مغز ، اثر خواب بر مغز و این که یادگیری چیست ، صحبت می کنیم.
من در یادگیری ریاضی خنگ هستم
عنوان این مطلب رو برای این زدم من در ریاضی خنگ هستم، چون این جمله بارها به گوش من خورده.
اما این مطلب لزوما ربطی به ریاضی نداره، شما جای کلمه ریاضی هر درس یا مهارتی که باهش مشکل دارید رو بذارید.
مثل این فالگیرها که میگن نیت کنید تا بگم باید چه کار کنید، شما هم نیت کنید که اون مهارت رو بهبود میدید، تا بگم چرا این نیت شدنیه ، و تقریبا برای هیچ مهارتی این اتفاق غیر ممکن نیست.
اتفاقا قرار هم نیست خبر از غیب بیارم یا برم سراغ ته فنجون قهوه و کارت تاروت. گریزی می زنم به بعضی از تکنیک های علمی که این قابلیت رو کشف کردند.
اگه میخواین مطمئن بشید که این اتفاق شدنیه، یا در مورد قابلیت های مغزتون کنجکاوید، بهتره که نگاهی هم به این بخش بیندازید.
این قسمت از درس، توسط آقای تری سینوفسکی (Terry Sejnowski) ارائه شده. آقای سینوفسکی از دانشمندان پیشرو در حوزه علومِ اعصاب ِمحاسباتی است.
آیا کامپیوترها از ما باهوش تر هستند ؟
مغز شما حدود 1.4 کیلوگرم وزن داره اما نسبت به وزنش، ده برابر بیشتر از بقیه قسمت های بدن انرژی مصرف می کنه.
همه تفکرات، امیدها و آرزوهای شما در نورون‌های مغزتون هستند.
درسته که کامپیوتر ها توی توانایی شطرنج بازی کردن و حل مسئله های ریاضی از ما بهترند، و کسب این مهارت ها برای ما نیازمند سال ها تمرینه اما
دانشمندان یک مسئله عجیب رو کشف کردند. خیلی از کارهایی که ما به خوبی و بدون فکر کردن انجام میدیم، مثل نگاه کردن، شنیدن یا دویدن، همگی خیلی پیچیده تر از چیزی هستند که فکر می کنیم.
و خیلی فراتر از ظرفیتِ سریعترین کامپیوترهای دنیا.
در حقیقت ما از نحوه ی کارکرد مغزمون اطلاعی نداریم. و بیشتر کارهای اصلی، در سطحی پایین تر از سطح خودآگاه انجام میشه.
ما تنها از بخش بسیار کوچکی از تمام فعالیت‌های مغز آگاهی داریم.
قابلیت های این کامپیوتر فسقلیِ کم مصرف
دانشمند ها برای کشف ناخودآگاه از تکنیک های مختلفی مثل تصویربرداری از مغز و رسم نقشه فعالیت مغزی استفاده می کنند.
مثلا این نقشه فعالیت مغزی فردی هست که از او خواستند بی‌حرکت در یک دستگاه fMRI دراز بکشه.
سمت چپ، نمای کناری مغز است. و سمت راست، نمای میانی است. رنگ‌ها نشانگر بخش‌هایی از مغزند که فعالیت‌هاشون با هم مرتبطه.
مناطق آبی رنگ، زمانیه که فرد در حال تعامل با دنیاست ، اما در هنگام استراحت، این نواحی خاموش می‌شن.
مناطق قرمزنارنجی، بیشترین فعالیت رو در زمان استراحت دارند، و شبکه پیش فرض نامیده می شوند.
سایر بخش‌های مغز هم در هنگام استراحت فعالترند. و این بخش‌ها را میشه به گروه‌هایی تقسیم کرد، که الگوهای فعالیت مشابهی دارند.
این یک حوزۀ پژوهشیِ جدید است. زمان می‌بره تا همۀ حالت‌های استراحت و کارکردهاش مشخص بشه.
حالا اینا چه ربطی به این درس داره ؟ تحقیقات دانشمندها توی حوزه علوم اعصاب به چه درد ما میخوره ؟
مغز انسان چطور کار میکند ؟
مغز شما حدود یک میلیون میلیارد ( اشتباه تایپی نیست! ) سیناپس داره که خاطرات در اون ها ذخیره می‌شن.
سیناپس اتصالات بین نورون ها ( سلول های مغزی ) هست که از طریق اون پیام های عصبی منتقل میشه.
دیدگاه قدیمی این بوده که زمانی که مغز بالغ میشه، می تونیم قدرت سیناپس‌ها رو با یادگیری تغییر بدیم. اما
الگوی ادراک تغییر چندانی نمیکنه. مگر این که مغز آسیب ببینه. اما
الان می‌دونیم که ادراک مغز، پویا است. حتی بعد از بالغ شدن هم پویا باقی میمونه.
با تکنیک‌های جدید تونستند از سیناپس، تصویر برداری کنند.
و متوجه شدند که دائما سیناپس های جدیدی در حال شکل گرفتن هست. و یک سری سیناپس ها هم در حال از بین رفتن هستند
البته معما این جاست که اگه اتصالات مغزی دائم در حال دگرگونیه، پس چه جوری حافظه ما پاک نمیشه؟
ورژن مغزت چنده الان ؟
این تصویر از یک شاخه دندریتی روی نورون هست. که از سایر نورون‌ها اطلاعات دریافت میکند.
سیناپس‌ها بر روی خارهای برجسته دندریت قرار دارند. در بالا، تصویر دندریت را پیش از یادگیری داریم. در پایین، تصویر همون دندریت بعد از یادگیری و خواب.
چندین سیناپسی که به تازگی روی یک شاخه شکل گرفته‌اند با فلش‌های سفید نشون داده شده.
خلاصه این که سیم کشی های مغزتون دائم در حال تغییره.
احتمالا این هم که میگن طرف مغزش اتصالی کرده، پر بیراه نمیگن. ( این جوری احتمالا بیشتر این ها یادتون می مونه، این یکی از تکنیک های یادگیریه که خانم باربارا اوکلی توضیح داد، استفاده از استعاره ها )
این یافته های جذاب که با تکنیک های جدید به دست اومده نشون میده که ، بعد از خواب یا حتی یک چرت کوتاه، دیگه اون آدم سابق نیستید!
مثل اینه که مغزتون توی خواب آپگرید شده، خیلی بهتر از آپگریدهایی که برای نرم افزار ها ارائه میشه. ( مثلا دیدید نرم افزار آپدیت میشه ورژنش از 3.6.04 میرسه به 3.6.06 ، تازه کلیم افتخار می کنند که نرم افزارشون خیلی بهتر از ورژن قبلیه ، بعد سوال پیش میاد الان خدایی چه آپگریدی انجام دادین که تغییراتش دو صدم بوده )
تفالی به شکسپیر ، متخصص علوم اعصاب قدیم
شکسپیر، شاعر بزرگ انگلیسی، همون زمان این رو می دونست .
سخنان مکبث که از بی‌خوابی می‌نالد این است:
“خواب، که گره از آستین دلواپسی میگشاید.
مرگِ حیات هر روزه،
حمام کوفتگی کار سخت.
مرهم روان‌های زخمی،
جریان ثانویه طبیعت عظیم.
مقوی‌ترین غذا در جشن زندگی.”
در اینجا شکسپیر لباس‌های بافتنی و خواب رو با هم قیاس کرده.
انگار که رشته‌های آزاد تجربیات و دغدغه های روزانه در هم تنیده میشه، و داستان زندگی بافته میشه.
خب همه این ها درست، حالا که چی ؟
شما توی این سلسله درس ها یاد می گیرید که چطوری از ذهن ناخودآگاه و خواب استفاده کنید تا یادگیری و حل مسئله های جدید براتون ساده تر بشه.
در طول درس‌ها ممکنه از خودتون بپرسید مغز چه طوری این کارها رو انجام میده؟
یک منبع خوب برای شناختن بهتر مغز این وبسایته: www.brainfacts.org
حالا باز میون بر نزنید و از فردا قسمت خوابیدنش رو اجرا کنید، وقتی هم یکی ازتون پرسید تو که همش خوابی، بگید مغزم داره آپگرید میشه.
لطفا به قسمت های قبل از خوابیدن هم به اندازه خود خواب توجه کنید.
یه وقت هایی که دارم این ها رو مینویسم نگران میشم که نکنه این درس ها بیشتر از این که جنبه آموزشی داشته باشند، بدآموزی داشته باشند 🙂
در قسمت بعدی میریم سراغ یک تکنیک مخصوص کسایی که همیشه قراره یک کار جدید رو از شنبه شروع کنند.
مریم جان طول کشید تا متوجه بشم این مطلب بخشی از مطالب learning how to learn هست و سوال بود که «این قسمت» و از «بخش‌های جذاب درسه» یعنی چی (:
برا ما خنگا اگه اول مطلب یه دو خطی اضافه کنی که این مطلبی از یک سری هست راحت‌تر میشیمD:
ممنون از تذکرت، دور از جون شما، اما حرفت درسته ، اول هر قسمتش باید بگم شروع داستان از کجا بوده 🙂 . هر چند که الان کلی وقته که دیگه نرسیدم بقیه قسمت ها رو هم بنویسم.
سلام
من کامل متن رو خوندم اما حیف شد که جواب اون پرسش رو نرسیدم بهش همونی که خودتون هم بهش اشاره کردید :
البته معما این جاست که اگه اتصالات مغزی دائم در حال دگرگونیه، پس چه جوری حافظه ما پاک نمیشه؟
این اتفاق و بعضی موارد دیگه ( مثل فرد معتادی که اون تجربه دوپامین بالا تا اخر عمر باهاش هست و حتی اگه 90 سال هم ترک کرده باشه بازم با یک ادم عادی یکسان نیست) نشون میده که تغیرات اگر هم هست در حد همون اپدیت های چند صدمه که گفتید نه اپدیت های بسیار بزرگ و خفن در حد نسخه 2 به 3 ( مگر مدت زمان خیلی طولانی !)
نظرتون چیه ؟
سلام ، من مرجع علمی الان برای سوالت ندارم، چون از اون بحث هایی هست که نظرات متناقض روش زیاده و پیدا کردن این که کدوم معتبرتر و قابل اتکاتره از حوزه تخصصی من خارجه . اما نظر شخصیم که بیشتر پشتوانه تجربی داره تا پشتوانه علمی، اینه که به نظرم تغییر ممکنه، به خصوص تغییراتی که به صورت روتین اجرا میشه،تغییراتی که با این که کوچیک هستند، اما وقتی به طور مداوم اجرا می شوند، اثرات قابل توجهی بر مغز میگذاره. کلا این بحث neuroplasticity بحث جالبیه که کلی ریسرچ هم روش انجام شده و میشه ، اگه دوست داشتی این تدتاک رو ببین. https://www.youtube.com/watch?v=LNHBMFCzznE